Różnica między zaliczką a zadatkiem

Różnica między zaliczką a zadatkiem

 Czasami zdarza się tak, że brak wiedzy lub obeznania w jakiejś dziedzinie przypłacamy stratami finansowymi. Zawarcie umowy cywilnoprawnej czasami wiąże się z przymusem złożenia danej sumy, która to ma na celu zabezpieczyć sprzedawcę lub wykonawcę. Godząc się na takie rozwiązanie powinniśmy wiedzieć jaka jest różnica między zaliczką, a zadatkiem. Większość osób spytana jak kojarzy im się zadatek lub zaliczka odparłaby, że z dużym wydatkiem, takim jak zakup mieszkania, czy też samochodu. Tego typu zabezpieczenie umowy jest również popularne przy mniejszych transakcjach, np. przy zamawianiu okien lub mebli na wymiar.

 Niezależnie od tego co jest obiektem transakcji i na jaką kwotę opiewa, opłaca się wiedzieć jaka jest różnica między zaliczką, a zadatkiem. Oba terminy są zdefiniowane poprzez poszczególne zapisy kodeksu cywilnego, a różnica między nimi jest niezwykle istotna dla obu stron umowy. Wielu Polaków o różnicy między zadatkiem, a zaliczką dowiaduje się boleśnie na własnej skórze tracąc gotówkę w momencie, gdy druga strona umowy (np. stolarz) zatrzymuje dla siebie pełną wysokość zadatku.  Osoba, która świadomie wybrała zadatek zamiast zaliczki nie będzie zdziwiona taką sytuacją. Zadatek jest kwotą pieniężną lub przedmiotem, który jest wręczany jednej ze stron umowy przy jej zawieraniu. Zaliczka to suma pieniężna płacona na poczet zamawianej usługi lub dokonywanego zakupu. Wszystkie kwestie odnośnie zadatku i zaliczki są uregulowane w kodeksie cywilnym. Według zawartych tam przepisów jedna ze stron umowy ma prawo do zatrzymania całego zadatku jeśli druga strona umowy nie wywiąże się ze swojego zobowiązania.

 W takim przypadku, według artykułu 394 KC poszkodowana strona ma prawo do odstąpienia od umowy bez przymusu wyznaczenia dodatkowego terminu. Niezwykle istotnym faktem jest to, że osoba zamawiająca, która wręczyła zadatek np. przy składaniu zamówienia na okna, w przypadku niewywiązania się z umowy drugiej strony może żądać zwrotu 200% zadatku. Wystosowanie takiego żądania jest jednoznaczne z zerwaniem umowy. Prawo zabrania jednoczesnego domagania się wywiązania z umowy i czerpania korzyści z tytułu zwrotu zadatku. Co więcej, możliwość zachowania zadatku lub otrzymania dwukrotności tej sumy nie jest uzależnione od tego, czy jedna ze stron umowy rzeczywiście poniosła straty z powodu niewywiązania się z kontraktu. Kiedy umowa zostaje rozwiązana za porozumieniem stron, zadatek musi być zwrócony i nie występuje wtedy konieczność zwrotu 200% sumy. Identyczne zasady dotyczą sytuacji, w których obie strony są odpowiedzialne za niewykonanie umowy lub żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie kontraktu. Gdy umowa zostanie pomyślnie wykonana, zadatek jest wliczany do całkowitej sumy.

 Ze względu na przyczynę ustanowienia zadatku jego wysokość nie może być równa całkowitej kwocie zobowiązania zamawiającego. Zazwyczaj zadatek wynosi od 10% do nawet połowy wartości umowy. W momencie, gdy żadna ze stron nie chce wprowadzić rygorystycznych zasad odpowiedzialności za niewywiązanie się z umowy lepszym wyjściem jest zaliczka. Zgodnie z 410 artykułem kodeksu cywilnego zaliczka podlega całkowitemu zwrotowi w przypadku niedotrzymania umowy i obowiązuje to obie strony. Co więcej osoba, która odstępuje od umowy z powodu jej niewykonania poza zaliczką może również żądać naprawy szkód spowodowanych przez niesolidnego kontrahenta. Prawo do dodatkowego odszkodowania przysługuje również konsumentom. Choć zadatek i zaliczka różnią się od siebie w znacznym stopniu, jest wiele sporów dotyczących tych dwóch rodzajów zabezpieczeń umowy. Spory te najczęściej są spowodowane nieprecyzyjnym sformułowaniem umów. W chwili, gdy umowa nie określa wyraźnie reguł odnośnie zadatku lub zaliczki, obowiązują odpowiednie regulacje zawarte w kodeksie cywilnym. Jednak zapisy umowy można zmieniać wedle potrzeb obu stron kontraktu.

 Na przykład konstrukcję prawną zaliczki można zmodyfikować w taki sposób, aby upodobnić ją do zadatku. Tego typu rozwiązanie wiąże się z zamieszczeniem dodatkowych informacji w treści pisemnej umowy. Wyjaśniając kwestię jaka jest różnica między zaliczką, a zadatkiem warto poruszyć jeszcze jeden temat. Są wątpliwości czy gotówka wpłacona lub wręczona po zawarciu umowy, np. następnego dnia, spełnia funkcję zadatku. Sądowe interpretacje w tej sprawie są różne. Część z nich jest zdania, że zadatek należy przekazywać tylko i wyłącznie podczas zawierania umowy. Co ciekawe, Sąd Najwyższy na przestrzeni lat przyjął dwa odmienne stanowiska w tej sprawie.

 Na jesieni 1999r. uznał, że zadatek musi być wręczony przy podpisywaniu umowy, natomiast w zimie 2008r. Sąd Najwyższy przyjął odmienne stanowisko. Aby uniknąć ewentualnych sporów dotyczących zaliczki lub zadatku warto określić wszystko precyzyjnie w treści umowy. Na przykład jeśli chcemy przekazać zadatek po zawarciu umowy dopilnujmy, aby w jej treści opisać tego skutki. Powtarzając przepisy Kodeksu Cywilnego w umowie uniemożliwiamy późniejsze negowanie zadatku lub zaliczki przez drugą stronę umowy.