Zadatek a zaliczka- czym się różnią?

Zadatek a zaliczka- czym się różnią?

Kupując mieszkanie, samochód, rezerwując lokal na imprezę czy domek nad morzem na urlop, często proszeni jesteśmy o wpłacenie zaliczki bądź zadatku. Ma to stanowić potwierdzenie zamiarów doprowadzenia transakcji sprzedaży do końca bądź skorzystania z usług. Często oba te pojęcia albo są ze sobą mylone, albo jeszcze częściej uznawane za synonimy. A zadatek pociąga za sobą zupełnie inne konsekwencje niż zaliczka. O czym niektórzy boleśnie przekonali się na własnej skórze, gdy druga strona zgodnie z prawem zatrzymała wpłacone pieniądze na swoim koncie. Dziś o różnicach między zadatkiem a zaliczką, a także co się bardziej opłaca?

Zadatek i zaliczka- podobieństwa

Przede wszystkim łączy je to, że pojawiają się w umowach przedwstępnych. Wpłacenie określonej kwoty przez nabywcę oznacza, że zamierza on skorzystać z usług przedsiębiorcy bądź kupić konkretny towar. I zaliczka, i zadatek są najczęściej stosowane w przypadku zakupu towarów z późniejszym terminem realizacji, czyli przykładowo mieszkanie od developera, samochód sprowadzany zza granicy czy sukienka szyta na miarę. A także w przypadku rezerwacji lokali, pokojów w hotelach czy domków letniskowych. Zaliczka oraz zadatek stanowią potwierdzenie, że nabywca kupi towar bądź skorzysta z usług.

Druga rzecz, która je łączy to, że są zaliczane na poczet przyszłych kosztów. A więc jeśli rezerwujemy domek w górach na kilka dni i koszt wynajmu to 1000 zł, a zaliczka bądź zadatek wynosi 300 zł, to do zapłaty pozostanie 700 zł. Czyli zarówno zadatek jak i zaliczka zmniejszają kwotę, którą trzeba będzie zapłacić na koniec.

I w zasadzie tyle jeśli chodzi o podobieństwa pomiędzy zadatkiem i zaliczką. Zdecydowanie więcej jest między nimi różnic, o których warto wiedzieć.

Zadatek a zaliczka- różnice

Pierwszą podstawową różnicą jest kwestia tego, co dzieje się z pieniędzmi, gdy umowa nie dojdzie do skutku:

• w przypadku zadatku, jeśli nabywca rezygnuje z towaru bądź usługi, wówczas druga strona zatrzymuje zadatek. Jest to swego rodzaju rekompensata. Natomiast w sytuacji, gdy to sprzedawca bądź usługodawca nie wywiązuje się z umowy, wówczas jest winny zapłacić drugiej stronie podwojoną wartość zadatku;
• w przypadku zaliczki, sprzedający jest zobowiązany do zwrotu pełnej jej kwoty nabywcy, jeśli któraś ze stron wycofa się z umowy. Sprzedający nie może zatrzymać jej dla siebie, zaś nabywca nie może żądać od sprzedawcy odszkodowania w sytuacji, gdy umowa nie dojdzie do skutku.

Zadatek daje prawo nabywcy do żądania zwrotu podwojonego zadatku, bez ustalania nowego terminu wywiązania się z umowy przez sprzedawcę.

Zadatek w praktyce

Jeśli rezerwujesz pokój w hotelu, a wynajmujący wymaga wpłacenia zadatku, to w sytuacji jeśli się rozmyślisz, nie możesz żądać zwrotu zadatku. Podobnie z umową sprzedaży mieszkania czy samochodu. Sprzedawca ma prawo do zatrzymania zadatku. Jeśli jednak okaże się, że to sprzedawca, czy też jak w przykładzie właściciel hotelu, nie może wywiązać się z umowy, bo np. wynajął pokój komuś innemu, wówczas należy Ci się zwrot zadatku w podwojonej kwocie.

Kiedy zadatek jest zwracany?

Są sytuacje, w których sprzedawca bądź też usługodawca zwróci zadatek. Ma to miejsce, gdy obie strony decydują się na rozwiązanie umowy bądź też zrealizowanie postanowień umowy jest niemożliwe ze względu na niespodziewane okoliczności. Sprzedający musi udowodnić, iż wykonanie zobowiązania było niemożliwe ze względu na określone okoliczności i nie ponosi za to winy, a tym samym nie ma obowiązku płacenia nabywcy odszkodowania w kwocie podwójnego zadatku. W innym przypadku jest on do tego zobowiązany.

Zaliczka w praktyce

Przy zaliczce sprawa jest o wiele prostsza. Wpłacenie zaliczki nie wiąże się ani z obowiązkiem wypłaty odszkodowania ani też nie daje sprzedającemu prawa do zatrzymania wpłaconej kwoty. Czyli jeśli rezerwujemy pokój w hotelu i wpłacamy zaliczkę, ale na kilka dni przed wyjazdem coś nam wypada, można odwołać rezerwację, bez konsekwencji w postaci przepadku wpłaconej kwoty. Sprzedawca jest zobowiązany do zwrotu wpłaconej kwoty.

Zadatek w odróżnieniu od zaliczki stanowi zabezpieczenie umowy

Zadatek pociąga za sobą określone skutki, o ile przy realizacji umowy nie miały znaczenia okoliczności, na które strony nie mają wpływu. Zaliczka zaś jest tylko wpłatą, stanowiącą część ceny i tyle. A więc jeśli chcemy się zabezpieczyć, to znacznie lepszym rozwiązaniem zarówno dla sprzedawcy jak i nabywcy jest zadatek. Ale o tym, że wpłacona kwota stanowi zadatek, powinna znajdować się informacja w umowie, w innym przypadku będzie traktowana jako zaliczka.

Z drugiej strony, jeśli nie mamy pewności czy umowa dojdzie do skutku z naszej strony (przykładowo faktycznie wyjedziemy na urlop), to zdecydowanie lepsza będzie zaliczka, wówczas pieniądze wrócą na konto, gdy nie dojdzie do skutku.

Ile wynosi zadatek, zaliczka?

Prawo cywilne nie określa konkretnie jaki ma być to procent kwoty. Standardowo jest to około 20%. Ani zaliczka, ani zadatek nie mogą stanowić 100% wartości towaru.

Warto zwracać uwagę na to co wpłacasz, czy zadatek czy zaliczkę, bo w razie gdy umowa nie dojdzie do skutku, wcale nie jest oczywiste, że pieniądze wrócą na konto!